Bà chúa Đồn Trang tên thật là Nguyễn Thị Ngọc Đô – Hiệu Phù Quang Công Chúa, Bà sinh năm 1572 tức năm Nhâm Thân, tại làng Nguyệt Viên - Hoằng Quang - Hoằng Hóa - Thanh Hóa. Bà là người phụ nữ xinh đẹp, thông minh tài giỏi và là vương phi của Chúa Trịnh Tùng. Bà có công giúp Vua Lê - Chúa Trịnh dẹp giặc Mạc, thống nhất Đất nước. Cụ thân sinh ra Bà là Nguyễn Như Giai, từng đỗ Quốc tử giám giám sinh, hiệu Nguyệt Khê tiên sinh, được phong là Quang tiến lộc đại phu, Thuần tiến hầu.

Năm Hoàng Định thứ 3 Lê Kính Tông, do muộn con bà đã về thăm mừng thọ cha mẹ và bỏ tiền tôn tạo lại 2 ngôi chùa ở làng: là chùa Vĩnh Hưng và chùa  Phúc Tự. Lúc ấy có quan khâm sai Bảng Nhãn Thượng Thư Quốc Công Phùng Khắc Khoan soạn văn bia. Quan Cẩm y vệ Văn Khuê, Nguyễn Trinh viết khắc bia.

Bà đã dựng thêm một tượng bán thân thờ bên hữu chùa, dâng 21 sào ruộng tốt xin quy hậu vào chùa để được hương khói ngàn năm không dứt. Bà mất ở Phủ Chúa ngày 05 tháng 3 năm 1604 (tức là năm Giáp Thìn). Bà thọ 32 tuổi. Mộ của bà được chôn cất  tại làng Nguyệt Viên nay vẫn còn bia mộ bà, khắc bằng chữ Hán “ Đoan vương Bà Chúa Ngọc Đô tiên mộ - bí chí”.

Đồn Trang là nơi tọa lạc của đền thờ Bà Chúa. Nhìn về Đông – Nam là sông Mã, nhìn về phía tây là dãy Núi Nghễ, nhìn sang hai bên là Núi Cao và Núi Ngang trông giống như một cái “ Ngai vàng”, dưới chân núi Đại Bàng nơi có Giếng Chúa,  thả dòng như dải lụa mềm tạo nên vành đai ôm lấy khu vực đền. Bốn phương tám hướng đều sinh khí hưng vượng “ Phúc – Đức – Tài –Lộc”,  Khu vực xung quanh Đồn Trang có nhiều hang động, địa danh mang dấu tích gắn với sự nghiệp chinh chiến, khôi phục nhà Hậu Lê của Bình An vương Trịnh Tùng, như: Thung Voi, Thung Bò, Hang Bình Giã là nơi tập kết quân lương

 Trung tâm bảo tồn, bảo tàng Sở Văn hóa thể thao tỉnh Thanh Hóa xác định đền thờ Bà Chúa Đồn Trang là ngôi đền cũ có niên đại từ cuối thời Lê Trung Hưng, cách đây khoảng 500 năm. Đền thờ xây dựng cho người dân địa phương và dân các nơi qua lại thắp hương cầu may, cầu những điều tốt lành, cầu cho mưa thuận gió hòa, nhà nhà yên vui.

Theo dòng lịch sử và những biến cố thăng trầm của thiên nhiên Trời - Đất và chiến tranh, ngôi đền bị hư hỏng qua thăng trầm năm tháng, nhưng nền đền thờ xưa của Bà vẫn còn dấu tích lưu lại đó là gạch, ngói, đá tảng và 2 bát hương bằng đá cổ, trong đó có một bát hương có khắc 4 chữ hán “ Nhất Mẫu Tự Sơn”. Từ bốn chữ Hán này có ý nghĩa là Bà Chúa cai quản vùng đất, vùng núi này, là mẫu nghi thiên hạ, và là người rất linh thiêng. Trong dân gian còn lưu truyền rằng:

“ ....Nơi đây như có phép mầu

Vơi đi cay đắng nổi sầu trong tâm

Đền quê biết mấy trăm năm

Tiếng xưa còn vọng trăng rằm quê tôi

Người đi độ bốn phương trời

Bà về hoa nở sáng ngời tâm linh”

Năm 2006 được sự quan tâm của cấp Uỷ đảng, chính quyền, lòng hảo tâm đóng góp của nhân dân, và khách thập phương trên mọi miền đất nước, đã công đức, trùng tu, tôn tạo lại ngôi đền uy nghi có giá trị kiến trúc nghệ thuật cao.

Năm 2013 ngôi đền được Sở văn hoá thông tin Quyết định công nhận di tích văn hoá cấp tỉnh, là di tích văn hoá danh lam thắng cảnh.

Ngôi đền chính thờ Bà chúa “ Nguyễn Thị Ngọc Đô”  Hiệu phù quang công chúa , với lòng đức độ nhân hậu, cứu nhân độ thế bà là mẫu nghi thiên hạ: “ Đệ tứ khâm sai quyền cai bốn phương”, coi kho ngân xuyến, khai tâm, khai sáng cho từng gia, từng chủ. Khu đền gồm có :

- Hậu cung “ Cung cấm” Thờ thánh mẫu nghi thiên hạ, - Đệ tứ khâm sai (bà chúa Đồn Trang Nguyễn Thị Ngọc Đô), và thờ bà Nguyễn Thị Bảo Ngọc con gái của Nguyễn Kim, là chính phi của Minh Khang Thái Vương Trịnh Kiểm. Theo ước nguyện tâm linh được rước chân nhang thờ bà từ Chùa Mèo xã Quang Hiến huyện Lang Chánh về thờ trong cung cấm cùng Bà Chúa Đồn Trang Nguyễn Thị Ngọc Đô vào tháng 10 năm 2016 (tức năm Bính Thân).

- Gian giữa thờ Công đồng tứ phú, thờ Quan Đệ Nhất- Quan Đệ Nhị - Quan Đệ Tam - Quan Đệ Tứ, Quan Ngũ Vị Tôn Quan

- Bên phải thờ Đức thánh trần

- Bên trái thờ Hàng chầu tứ phủ

- Bên ngoài đền, Phía trước đền có tượng đá ngọc. Phật bà; Quan Thế Âm Bồ Tát. Bên trái phía Tây có động núi đá thờ Bà chúa Sơn Trang và 12 cô Quế.

- Phía sau đền là Chùa Linh Sơn Tự .

Đã lâu đền thờ Bà chúa Đồn Trang là điểm hội tụ văn hoá tâm linh không thể thiếu được trong quần thể văn hoá Thị trấn Quý Lộc. Lễ hội Đền thờ Bà Chúa Đồn Trang được tổ chức vào ngày 5 tháng 3 âm lịch hàng năm (hay còn gọi là Ngày tiệc mẫu), cũng chính là nơi nhân dân và du khách thập phương, bách gia trăm họ gửi gắm khát vọng thầm kín mỗi khi về cửa đền, để chiêm bái cầu tài cầu lộc, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt người người được mạnh khỏe và bình an.

Ngày 20 tháng 7 năm 2011(năm Tân Mùi), Bài thơ của Bà chúa đã được nhắn gửi qua nhà ngoại cảm Cô Phương Hàm Rồng đã nói lên cảnh đẹp và sự linh thiêng của ngôi đền

Đồn trang sơn thuỷ hữu tình

Du dương thánh thót tiếng chim kêu

Long trầu hổ phục đồi xanh biếc

Giáng kinh tu đức giải hung tai

Cảnh đào giếng chúa non tiên

Khâm tuân chiếu chỉ giáng đàn cứu dân

Hoa vàng quả ngọt tốt tươi

Hương thơm ngát đất khắp trời mưa hoa

Nay mừng gặp hội long hoa

Trung thu trăng tỏ nhập thần sắc phong

Đệ tứ khâm sai độ đời.